İnsan Hakları Komisyonu 2020-2022 dönemi faaliyet raporu
İnsan Hakları yaşamın bütün alanlarını bir şekilde içermektedir. Başta yaşam hakkı olmaküzere, Kadınların, çocukların cinsel istismarı, tecavüz ve cinayetleri, iş güvenliği vecinayetleri, katliamları, taşeron çalıştırma, maden faciaları, sağlıklı ve özgür yaşama hakkı,eğitim hakkı, örgütlenme özgürlüğü, adil yargılanma gibi daha pek çok konu İnsan HaklarıKomisyonununtemelgörevlerindendir.Ülkemizdebirkatliam,birfaciaolduğundagündemiüç beş gün işgal edip bir başka olayın meydana gelişiyle gündemden düşmektedir. Kısa birsüre sonradaneyazıkkiunutulmaktadır. Ancak tutuklu ve mahkumların sorunları çok büyük bir olay olmadıkça gündemegelmemektedir. Aslında özgürlüğü sınırlandırılmış olan bu insanların sorunları çeşitlenerekve devamlı katlanarak çoğalmaktadır. Doğal olarak biz bir grup insan hakları savunucularıtüm ihlallerde tepkimizi ortaya koyarken, tutuklu ve mahkum sorunlarını da hepgündemimizde tutmak zorunda kalıyoruz. Onlar ki suçları ne olursa olsun, ister adli istersiyasi mevcut düzenin yasaları ile yargılanmış veya cezalandırılmışlardır. Özgürlüğündenzorla alıkonulan tutuklu ve hükümlüler de tıpkı dışarıdakiler gibi; tüm haklarının korunmasıyasa ile belirtildiği gibi devlet güvencesi altındadır. Yani bu “cezalarını” çekerken dışarıdayaşayan insanlarla eşit oranda insan haklarına ve sağlığa erişim hakkına sahip olmalarıgerekir, biz dışardakiler hele de hekimler bu mücadeleyi vermek zorundayız. Onların“cezalarını”çekerken ikincikezcezalandırılmalarınınönlenmesiiçinçalışmalıyız.
- 22 Ağustos 2020 tarihinde açlık grevinde olan ve sağlık durumları kötüleşen Ebru Timtik veAytaç Ünsal için ATO , ÇHD, ÖHD , SES, İHD, TİHV olarak basın açıklaması gerçekleştirdik.Basın açıklamasında durumları kritikleşen açlık grevinde ki Ebru Timtik ve Aytaç Ünsal'ınseslerine kulakverilmesiiçin çağrıdabulunuldu.
- 2Eylül2020tarihindeaçlıkgrevindeolanEbruTimtik’inölümüsonrasında,hergeçengünsağlık durumu kötüleşen Aytaç Ünsal’ın sağlık durumuna dikkat çekip, adil yargılanmahakkının tanınmasını talep eden basın açıklaması gerçekleştirildi. Basın açıklamasınaAnkaraTabip Odasıİnsan HaklarıKomisyonu ,SES,ÇHD,ÖHD,İHD,TİHVkatıldı.
- 23 Kasım 2020 tarihinde İşçi Sağlığı ve İşyeri Hekimliği Komisyonu ile İnsan HaklarıKomisyonuolarak“PandemideMevsimlikTarımİşçileriveÇalışmaKoşulları”konuluDr.SelçukAtalay’ınkonuşmacıolduğubirpanelyapıldı.
- 2 Aralık 2020 tarihinde TTB İnsan Hakları Kol Toplantısı yapıldı. (Zoom üzerinden)
- 10 Aralık 2020 tarihinde , İnsan Hakları Günü etkinliği olarak “ Medya Gözüyle Hak İhlallerive Cezasızlık “ konulu panel yapıldı. Panelde Gazeteci Derya Okatan ve Gazeteci-YazarGökçerTahincioğlu konuşmacıolarakpanelimize katkıda bulundular.
- 3 Şubat 2021 tarihinde TTB İnsan Hakları Kol Toplantısı yapıldı ve katıldık. (Zoom üzerinden)
- 24 Şubat 2021 tarihinde Moderatörlüğünü Dr. Metin Bakkalcı’nın yaptığı HDP KocaeliMilletvekiliDr.ÖmerFarukGergerlioğluveİnsanHaklarıAktivistiZaferKıraç‘ınkonuşmacıolduğu “Cezaevindeİnsan Olmak…” konulupanelgerçekleştirilmiştir.
- 5 Mayıs 2021 tarihinde TTB İnsan Hakları Kol Toplantısı’na katıldık.
- 12 Ağustos 2021 tarihinde “Siyasi İktidarın Yarattığı Nefret İklimi Mültecileri Hedef Haline Getirdi” başlıklı ortak basın açıklamasını Ankara Emek ve Demokrasi Güçleri olarak gerçekleştirdik.
- 31 Ağustos 2021 tarihinde “Cezaevinde Sağlık Hakkı İnsan Hakkıdır” başlıklı basın açıklamasını Ankara Tabip Odası ve Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası Ankara Şubesi ile birlikte gerçekleştirdik.
- 12 Eylül 2021 tarihinde “12 Eylül Faşist Darbesi’nin 41. Yılı” başlıklı basın bülteni yayınladık.
- 5 Ekim 2021 tarihinde “Kadın Mahpuslar ve Anneleri ile Birlikte Yaşamak Zorunda Olan Çocuklar Üzerinden Cezaevi Koşullarının Değerlendirilmesi” başlıklı basın açıklamasını Ankara Tabip Odası’nda yaptık.
- 30 Kasım 2021 tarihinde Basın Açıklaması “Cezaevlerinde Kronik Hastalık Nedenli İnfaz Ertelemeleri Biran Önce Yapılmalıdır” başlıklı basın açıklaması Odamız Toplantı Salonunda yapıldı ve Dr. Ayşe Uğurlu tarafından okundu.
- 8 Aralık 2021 tarihinde “İnsan Hakları Günü’nün 73. Yılında Barış, Demokrasi ve Özgürlük İdeallerimizi Savunmaya Devam Edeceğiz” başlıklı basın bülteni yayınladık.
- 9 Aralık 2021 tarihinde “Ölüye Saygı ve Adalet Arayışı” konulu söyleşi; (Konuşmacılar: Ayşe Güney, Hüseyin Aykol) Odamız Toplantı Salonunda yapıldı.
- 6 Ocak 2022, ATO İnsan Hakları Komisyonu Basın Açıklaması: “Cezaevinde Çocuk Olmaz” Odamız Toplantı Salonunda yapıldı.
Ayrıca bu dönemde de hem cezaevlerinde hem de cezaevlerinden sağlık kuruluşlarına ulaşıncaya kadar olan tüm zaman diliminde yaşanan sağlık ve insan hakkı ihlalleri ile ilgili olarak çok sayıda şikayet başvurusu geldi. Odamız İnsan Hakları Komisyonu olarak bu başvuruları tek tek değerlendirdik. Bu dönemde de var olan sorunlar pandemi koşulları nedeni ile daha da artmış durumda idi. Kelepçeli bir şekilde muayeneye zorlanma, hastaneden dönüş sonrası 15 günlük karantinanın bir eziyete dönüşmesi, insani koşulları taşımayan ring araçları ile yapılan sevkler, çıplak arama dayatması tedaviye erişimin önündeki en önemli engellerdendir. Ayrıca cezaevlerinde ısınma-ısıtma ile ilgili sorunlar, bireysel temizlik ve hijyen açısından gereksinim duyduğu temizlik malzemelerinin verilmemesi ya da az verilmesi, ortak kullandırılması, sıcak suya erişimde zorluklar, havalandırma yetersizlikleri, ağır hastalığı olanların tam teşekküllü eğitim ve araştırma hastaneleri ile üniversite hastanelerinden alınmış “cezaevinde kalamaz” raporları olmasına ragmen Adli Tıp Kurumunun vermiş olduğu “cezaevinde kalabilir” raporu üzerinden infaz ertelemelerinin yapılmaması Odamıza yapılan şikayet başvurularının bir çoğunu oluşturmaktaydı.
Bizler ATO İnsan Hakları Komisyonu olarak bugün de yarın da İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinde de belirtildiği gibi ırk, renk, cinsiyet, cinsel yönelim, din, etnik kimlik, siyasi düşünce farkı gözetmeksizin tüm insanların insan hakkı ve sağlık hakkı ihlalleri konusunda mücadelemizi kararlılıkla sürdüreceğimizi belirtmek isteriz.
İnsan Hakları Komisyonu 2016-2018 dönemi faaliyet raporu
İnsan hakları ihlalleri; önlenmesi için yürütülen tüm çabalara rağmen dünyada ve ülkemizde yoğun olarak
yaşanmaktadır. İnsan hakları başta yaşam hakkı olmak üzere çok geniş bir perspektifi kapsamaktadır.
İnsan Hakları Komisyonu (İHK)nun gündeminde maalesef işkence, ceza evleri, mahkum koğuşları, açlık
grevleri çok yoğun yer almakta olup, komisyonumuz insan haklarının diğer alanlarına yönlenememektedir.
Dileğimiz; komisyonumuzun cezaevi, işkence, açlık grevleri sorunlarının en aza indiği barış ortamında, insan
haklarının diğer alanlarında da çalışma olanağına kavuşmasıdır.
1988 yılında kurulmuş olan ATO İnsan Hakları Komisyonu, çalışmalarını bugüne kadar sürdürmüş ve bugün
de sürdürmektedir.
Komisyon başkanı Dr. Aysel Ülker, komisyon üyeleri: Dr. Nihat Bulut, Dr. Korel Yalman, Dr. Tufan Kaan,
Dr. Ayşe Özdemir Uğurlu, Dr. Sezai Berber, Dr. Deniz Erdoğdu, Dr. Selma Güngör, Dr. Filiz Ünal, Dr. Rıza
Özbek, Dr. Onur Naci Karahancı, Dr. Ramazan Akçan, Dr. Alpertan Açar, Dr. Can Pençe, Dr. Mustafa
Karakuş, Dr. Mahmut Şerif Yıldırım, Av. Dr. İddamin Karahancı, Dr. Ayşe Derya Kaynak, Dr. Ali Polat, Dr.
Benan Koyuncu Aydın, Dr. Serdal Taş, Dr. Vedat Bulut, Dr. Esra Süer Yalçın, Dr. Esen Yüksekkaya.
Komisyon iki haftada bir düzenli toplanmaktadır. ATO Başkanı Prof. Dr. Vedat Bulut, ATO Yönetim Kurulu
Üyesi Dr. Onur Naci Karahancı, TTB Merkez Konseyi Üyesi Dr. Selma Güngör komisyon toplantılarına ve
çalışmalarına düzenli katılmaktadır.
Son bir yıl içinde komisyonumuza yönlendirilen yaklaşık 50 başvuru ve dosya değerlendirilmiştir. Hekim
hakkında yapılan başvurularda hekimden alınan ön bilgi yazısından sonra, soruşturmaya gerek varsa ATO
Yönetim Kurulu’na gönderilmiştir. Kurumlarla ilgili aksaklıklar için ilgili kurumla yazışma yapılmıştır.
“İstanbul Protokolü” kitapçığı hazırlanıp bastırılmış, doktorlara ve tabip odalarına dağıtılmıştır.
2013 yılında Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Mahkum Koğuşu’nu ziyaret ederek, yerinde
inceleme yapmak için Sağlık Bakanlığı’na başvuruda bulunulmuş ve talebimiz olumlu karşılanmıştır. Ancak
bu talebimize Adalet Bakanlığı tarafından izin verilmemiştir. Adalet Bakanlığı’nın bu tutumu, ATO tarafından
dava konusu edilmiş ve İdare Mahkemesi’nde açılan dava 28 Ekim 2013 tarihinde ATO lehine sonuçlanmış-
tır. ATO’nun kazandığı bu dava sonucunda 2014 yılında Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi,
Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara Ceza İnfaz Kurumları
Kampus Devlet Hastanesi Mahkum Koğuşları ziyaret edilmiştir.
8 – 9 Kasım 2016 tarihinde yukarıda adı geçen hastanelere yeniden ziyaret yapılmıştır. Geçen dönem saptanan
eksiklik ve aksaklıklardan bir kısmının giderildiği ancak büyük bir kısmının hallolmadığı görülmüştür. Her
üç hastanenin mahkum koğuşlarının ziyaret ve incelemeleri raporlaştırılıp, ilgili hastane başhekimliklerine,
Sağlık Bakanlığı’na, Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü’ne gönderilecektir.
ATO Yönetim Kurulu üyesi Dr. Benan Koyuncu 2016 Ekim ayında Kanun Hükmünde Kararname ile açığa
alınmıştır. Aralık ayında göreve iade edilinceye kadar her Cuma günü saat 12.30’da Atatürk Eğitim ve Araş-
tırma Hastanesi önünde yapılan basın açıklamalarına İnsan Hakları Komisyonu olarak destek verilmiştir.
10 Aralık 2016’da TTB’de yapılan “İnsan Hakları İhlalleri ve Hekimlik Çalıştayı”na komisyon üyelerimiz
de katılmıştır. Birçok hekimin ve hukukçunun katkı sunduğu toplantıda komisyon üyemiz Adli Tıp Uzmanı
Dr. Ayşe Özdemir Uğurlu da “İstanbul Protokolü”nü anlatmıştır.
11 Aralık 2016’da TTB’de İnsan Hakları Kol Toplantısı yapılmıştır. Komisyon üyemiz Dr. Çetin Köse son beş
yılda TTB Yüksek Onur Kurulu’nda sonuçlanan 320 dosya üzerinde yaptığı incelemeyi “Tıbbi Uygulama
Hatası” başlığıyla sunmuştur. Kol toplantısının diğer başlıkları: Cezaevi Mektupları, Kol Yürütmesinin Oluş-
turulması, Önümüzdeki Sürecin Programlanması, İşkence olmuştur.
24 Aralık 2016’da TTB nin düzenlediği “Dr. Ata Soyer Sempozyumu”na komsiyon üyelerimiz de katılmıştır.
20 Şubat 2017’de ATO’da, “Hak İhlali Başvurularında Değerlendirme Süreci - Sistem Önerisi”
konulu sunum Komisyon üyemiz HÜTF Adli Tıp Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ramazan Akçan
tarafından yapılmıştır.
18 Mart 2017’de Petrol İş Konferans Salonu’nda düzenlenen “Politik Korku ve Korku Politiği” konulu
sempozyumda ATO İnsan Hakları Komisyonu üyesi Dr. Onur Naci Karahancı tarafından “Kurtarıcılar kurtara
kurtara, kurtardılar memleketi memleket olmaktan” konulu bir sunum yapılmıştır.
18 Mart 2017 saat 14.00’da Yüksel Caddesi’nde açlık grevinde olan Nuriye Gülmez ve Semih Özakça, ATO
Başkanı Prof. Dr. Vedat Bulut ve İHK üyelerince ziyaret edilmiş ve basın açıklaması yapılmıştır.
ATO İnsan Hakları Komisyonu Üyesi Doç. Dr. Ramazan Akçan, ATO Yönetim Kurulu ve İHK üyesi Dr.
Onur Naci Karahancı ve ATO Başkanı Prof. Dr. Vedat Bulut’un emekleriyle, 14 Mart Tıp Haftası’nda Komisyonumuz
etkinliği olarak düzenlenen “Sağlığa Giden Yol Barıştan Geçer” isimli panelin 15 Mart
2017 Çarşamba günü saat 18.00 da Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi’nde yapılacağı duyurusu
Çankaya Kültür Sanat Rehberi Mart sayısında yapılmışken, ATO Yönetim Kurulu’nun dört üyesi tarafından
kabul edilmemiştir. Bunun üzerine panel, TTB İnsan Hakları Kolu adına; 3 Nisan 2017 tarihinde; Petrol İş
Sendikası salonunda; Kolombiya Büyükelçiliği’nden Dr. Jhan Marcelo Macedo Rizo Politika ve İşbirliği İlişkileri
Ataşesi, Çevirmen Osman İşçi, Prof. Dr. Sibel Perçinel, Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı’nın katkılarıyla
gerçekleşmiş ve büyük ilgi görmüştür.
29 Mart 2017’de Sincan Cezaevi’nde açlık grevi yapan yedi kadından Nilüfer Şahin’in vasisi Hava Özcan
tarafından yapılan başvuru değerlendirilmiş, Adalet Bakanlığı’na açlık grevinde bulunan yedi kadının muayene
ve takibi için başvuruda bulunulmuş ancak halen cevap alınamamıştır.
29 Mart 2017’de Yüksel Caddesi’nde açlık grevi yapan ve 21. Gününde olan, Nuriye Gülmen ve Semih
Özakça ATO’da Komisyon toplantımıza davet edilmiştir. Açlık grevi konusunda önerilerimiz, karşılaşacakları
sorunlar kendilerine anlatılmıştır. Ayrıca Aydınlatılmış Onam Formu, konu ile ilgili Uluslararası Sözleşmeler
ve TTB’nin yayınlarını içeren dosya kendilerine verilmiştir. “Aydınlatılmış Onam Formu”nu okuyup imzalayıp
komisyonumuza vermeleri durumunda kendilerini kurumsal olarak takip edebileceğimiz bildirilmiştir.
30 Mart 2017 tarihinde Sincan Cezaevi Revirleri ziyaret edilmiştir. Cezaevi hekimleri ve sağlık personelinin
sorunları dinlenmiştir. Revirler, acil dolapları, tıbbi cihazlar, hasta dosyaları, protokol defterleri ve hasta sevk
raporları incelenmiştir. Mahkum ve sevkleri konusunda bilgi alınmıştır. Personel yetersizliği nedeniyle sevklerde
gecikmeler olduğu öğrenilmiştir. Diş muayene odaları incelenmiştir. Hekimlere “İstanbul Protokolü” kitap-
çığı, TTB nin mahkum muayenesinde uyulması gereken kurallar, cezaevinde olması gereken asgari standart
kurallar, açlık grevleri bu kişilere yaklaşımlarla ilgili yayınlar ve hekimleri bağlayan uluslararası sözleşmelerden
oluşan birer dosya verilmiştir. Hekimler ATO’da komisyon toplantımıza davet edilmiştir. Revirler hakkında
hazırlanan raporlar ilgili makamlara ve hekimlere gönderilecektir.
2 Nisan 2017’de TTB salonunda yapılan “Etkin Demokratik TTB Toplantısı”nda katılımcılara, İHK adına
Ankara’daki açlık grevleri konusunda bilgilendirme yapılmıştır.
13 Nisan 2017 tarihinde İnsan Hakları Derneği Ankara Şubesi’nde gerçekleştirilen yirmi bir farklı cezaevindeki
236 kişinin süresiz ve dönüşümsüz açlık grevi ile ilgili basın açıklamasına Ankara Tabip Odası katılmayı
kabul etmemiş, Komisyonumuz adına üç üyemiz katılmıştır.
14 Nisan 2017 tarihinde, İnsan Hakları Örgütleri, Hukukçuları ve komisyonumuz Ankara Tabip Odası’nda
toplanmıştır. Cezaevlerindeki açlık grevleri sürecinde karşılıklı bilgi alışverişinde bulunulmuş; iletişim ağı için
mail grubu kurulmuş ve kısa zamanda açlık grevlerinin klinik, hukuk ve etik boyutlarının değerlendirileceği
sınırlı katılımla yapılacak bir çalıştay planlanmıştır.
10 Eylül 2017 tarihinde TTB İnsan Hakları Kolu Yürütme Toplantısı’na Komisyonumuzdan Dr. Tufan Kaan
ve Dr. Selma Güngör katılmıştır.
9 Aralık 2017 tarihinde İnsan Hakları Kolu Yürütme Toplantısı’na Komisyonumuzdan Dr. Aysel Ülker,
Dr. Korel Yalman, Dr. Selma Güngör, Dr. Tufan Kaan katılmıştır.
Türk Tabipleri Birliği (TTB) İnsan Hakları Kolu ve Ankara Tabip Odası (ATO) İnsan Hakları Komisyonu tarafından
İnsan Hakları Haftası nedeniyle düzenlenen “İnsan Hakları İhlalleri ve Cezaevlerinin Durumu”
Paneli 10 Aralık 2017 Pazar günü Ankara Mimarlar Odası Toplantı Salonu’nda gerçekleştirilmiştir.
TTB İnsan Hakları Kolu üyesi Dr. Tufan Kaan’ın kolaylaştırıcılığını üstlendiği, HDP İstanbul Milletvekili Av.
Filiz Kerestecioğlu, Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Genel Sekreteri Dr. Metin Bakkalcı ve Ceza İnfaz
Sisteminde Sivil Toplum Derneği’nden (CİSST) Av. İdil Aydınoğlu’nun konuşmacı olarak katıldığı paneli çok
sayıda katılımcı izlemiştir.
14 Ocak 2018 tarihinde TTB İnsan Hakları Kol Toplantısı’na komisyonumuzdan Dr. Aysel Ülker, Dr. Korel
Yalman, Dr. Tufan Kaan, Dr. Selma Güngör katılmıştır.
Nuriye Gülmen, Semih Özakça, Esra Özakça ve Mehmet Güvel; açlık grevini bıraktıkları güne kadar izleyen
ve muayenelerini yapan hekim heyetine Komisyonumuz üyelerinden de katılım olmuştur.