13 yıl önce bugün, 17 Nisan 2012’de meslektaşımız Dr. Ersin Arslan bir hasta yakınının bıçaklı saldırısı sonucu yaşamını yitirdi. Bu nedenle 17 Nisan, Türk Tabipleri Birliği (TTB) tarafından “Sağlıkta Şiddete Karşı Mücadele Günü” ilan edildi.

Her 17 Nisan’da Dr. Ersin Arslan’ı ve sağlıkta şiddet nedeniyle yitirdiğimiz Dr. Göksel Kalaycı’yı, Dr. Ali Menekşe’yi, Dr. Kamil Furtun’u, Dr. Aynur Dağdemir’i, Dr. Fikret Hacıosman’ı, Dr. Ekrem Karakaya’yı, güvenlik görevlisi Tuğrul Okudan’ı, mobbing ve soruşturma baskısı sonucunda özkıyıma sürüklenen Dr. Melike Erdem’i saygıyla ve özlemle anıyoruz.

Sağlık emek ve meslek örgütleri olarak 17 Nisan bizim için bir anma günü olduğu kadar, şiddeti durdurmak amacıyla önerilerimizi paylaştığımız, yol haritası oluşturduğumuz bir mücadele günüdür.

Son 20 yılda sağlık kurumlarında ve çalışma ortamlarımızda karşılaştığımız şiddet vahşete dönüştü.

Sağlık Bakanlığı; şiddetle ilgili Meclis soru önergelerini veya Bilgi Edinme Kanunu kapsamındaki sorularımızı yanıtlamaktan kaçınsa da, yaptığımız araştırmalara göre Beyaz Kod sistemi kurulduğundan beri en az 122 BİN ŞİDDET BİLDİRİMİ YAPILDI!

2023’ün Beyaz Kod verileri incelendiğinde günde 50’den fazla şiddet bildirimi yapıldığı anlaşılıyor.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre sağlık çalışanlarının yüzde 8’i ila 38’i meslek yaşamlarının bir noktasında şiddetle karşılaşıyor. Buna karşılık ülkemizde hekimlerin ve sağlık çalışanlarının yüzde 84’ü görevi başında en az 1 kere sözlü veya fiziksel şiddete maruz kalıyor.

Acil servise başvuru sayısı OECD ülkelerinde her 100 kişi başına 27 iken, ülkemizde 177’dir. Acil servislere kontrolsüz başvuru ve yığılma şiddet vakalarına davetiye çıkarmaktadır. “Acil Servislerde Şiddeti Önleme Raporu”na göre acil tıp uzmanlarının neredeyse tamamı meslek yaşamları boyunca en az bir kez şiddete maruz kalmıştır.

Sağlıkta şiddeti kronikleştirerek hizmet sunumunun bir parçasına dönüştüren üç yapısal neden vardır:

İlk neden; kışkırtılmış sağlık talebine ve olağanüstü iş yüküne yol açan popülist ve piyasacı sağlık politikalarıdır.
Sağlık Bakanlığı’nın övünerek duyurduğu kişi başı yılda en az 11,4 kez hekime başvuru sayısı şiddete zemin hazırlamaktadır. Kışkırtılmış sağlık talebi nedeniyle hekime başvuru sayısı tüm kurumlarda 973 milyon 519 bini geçmiştir. Sağlık sisteminin bu yükü kaldıramayacağını bilmelerine karşılık hekimlere ve sağlık çalışanlarına 5 dakikada muayene, angarya görev, esnek mesai, görev tanımı dışında iş gibi despotik çalışma tarzı dayatılmaktadır. Muayene sürelerinin kısalığından veya sağlık kurumlarında gördükleri ilgiden memnun olmayan hastalar sisteme yönelik memnuniyetsizliğini de, öfkesini de bizlere yöneltmektedir.

İkinci neden; sağlıklı ve güvenli çalışma koşullarının oluşturulmaması, güvenli işyeri organizasyonunun yapılmamasıdır.
Sağlık Bakanlığı’nın görevleri arasında çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve şiddetten arındırılmış çalışma ortamının oluşturulması yer alır. Ne var ki, sağlık kurumlarına silahla, sopayla, kesici ve delici aletlerle rahatça girilmekte, hastane önlerinde silahlı çatışmalar gerçekleşmektedir. Pek çok kez tanık olduğumuz üzere sağlık emekçileri bir odaya kapanarak veya kapı arkasına barikat kurarak saldırganlardan korunmaya çalışmaktadır. Bu tablonun nedeni güvenli işyerleri için fiziki şartların oluşturulmamasıdır.

Üçüncü neden; hekimleri ve sağlık çalışanlarını değersizleştiren ve itibarsızlaştıran siyasi söylemler ve yönetsel paradigmadır.
“Memnuniyetsizlik varsa ben şunu da yaparım: Vatandaşa, ‘Gidin, sağlık personelinin gırtlağına yapışın.’ derim” gibi sağlık çalışanlarını hedef haline getiren siyasi söylemler şiddet faillerini cesaretlendirmektedir. Öte yandan basın kuruluşlarının sağlıkta şiddet haberlerini verme biçimi şiddet ikliminin yükselmesinde önemli bir etkendir. Hekimlerin ve sağlık çalışanlarının sağlık sistemindeki aksaklıkların nedeni olarak olarak sunulması şiddeti olağanlaştırmaktadır.

Bir kez daha belirtiyoruz: Artık hiçbir sağlık ve sosyal hizmet çalışanının kılına zarar gelmesine tahammülümüz kalmamıştır.

Şiddet, öngörülebilir ve önlenebilir bir toplumsal sorundur. Siyasi, hukuki, kültürel ve fiziki önlemleri bir araya getiren bütüncül politikalara ihtiyacımız vardır. Sağlık Bakanlığı şirketler yerine bizlere kulak verirse şiddete yol açan nedenleri ortadan kaldırmak mümkündür.

Dünya Sağlık Örgütü, sağlık çalışanlarının güvenliğini artırmak ve şiddeti önlemek için şu stratejileri belirlemiştir:

•⁠ ⁠Sağlık kuruluşlarında şiddet riskleri belirlenmeli ve bu risklere yönelik önlemler alınmalıdır.

•⁠ ⁠Sağlık çalışanlarına hukuki ve idari hakları konusunda eğitim verilmelidir.

•⁠ ⁠Şiddet olaylarını raporlamak ve müdahale etmek için net politikalar ve prosedürler hazırlanmalıdır.

•⁠ ⁠Güvenli bir çalışma ortamı sağlamak için fiziksel ve psikolojik önlemler, iş güvenliği tedbirleri alınmalıdır.

Sağlıkta şiddete karşı cezasızlığın son bulması için TTB’nin hazırladığı “Sağlıkta Şiddet Yasası” yürürlüğe konmak zorundadır. Bu kapsamda:

•⁠ ⁠Sağlık çalışanlarına yönelik işlenen suçlarda cezalar artırılmalı ve cezasızlık son bulmalıdır.

•⁠ ⁠Sağlık çalışanlarına yönelik işlenen suçların infazında hükmün açıklanmasının geri bırakılması ve denetimli serbestlik uygulamaları kaldırılmalıdır.

•⁠ ⁠Türk Ceza Kanunu’nda “Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet” başlığıyla yeni bir suç kategorisi tanımlanmalıdır.

•⁠ ⁠Sağlık kuruluşlarına silahla girilmesi yasal düzenlemelerle engellenmelidir.

Sağlıkta şiddetin sona ermesi için vereceğimiz mücadeleyi sonuç alıncaya kadar sürdürmekte kararlıyız.

17 Nisan gününde Dr. Ersin Arslan’ı ve sağlıkta şiddet sonucu yaşamını yitiren tüm sağlık ve sosyal hizmet çalışanlarını saygıyla anıyor, herkes için sağlıklı ve şiddetin olmadığı bir gelecek diliyoruz.


Ankara Aile Hekimliği Derneği
Ankara Dişhekimleri Odası
Ankara Tabip Odası
Birinci Basamak Sağlık Çalışanları Birlik ve Dayanışma Sendikası
Devrimci Sağlık İşçileri Sendikası
Genel Sağlık ve Sosyal Hizmet Kolu Kamu Çalışanları Sendikası
Hekim Birliği Sağlık ve Sosyal Hizmetler Çalışanları Sendikası
Hekim ve Diğer Sağlık Çalışanları, Sağlık ve Sosyal Hizmetler Sendikası
Hürriyet Sağlık ve Sosyal Hizmetler Çalışanları Sendikası
Sağlık Çalışanları Hak ve Mücadele Derneği
Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası Ankara Şubesi