İşçi Sağlığı ve İşyeri Hekimliği Komisyonu 2020-2022 Dönemi Faaliyet Raporu

Yapılan Toplantı ve Etkinlikler

1. İşyerlerinde COVID-19 İzlemi- 22.09.2020
   Dr. Özlem Kurt Azap
   
   
2. Pandemi ve İşçi Sağlığı – 16.03.2021
   Dr. Mehmet Zencir, Dr. Tuncay Gökçen
   
   
3. Mesleki Dermatozlar – 27.04.2021
   Dr. Eylem Şahin Doğu
   
   
4. İşçi sağlığı açısından salgının bugünü ve geleceği- 17.11.2021
   Dr. Alpay Azap
   
   
5. Olgularla meslek hastalıkları ve günümüzde yaşanan sorunlar- 15.12.2021
   Dr. Canan Demir
   
   
6. Ekonomik Kriz, Çalışma Yaşamı ve Sağlık Çalışanlarına Etkileri – 22.03.2022
   Mustafa Durmuş ve Kubilay Yalçınkaya
   
   

Komisyonumuz, İşyeri hekimlerinin ücret belirleme çalışmaları çerçevesinde TTB işçi sağlığı ve işyeri hekimliği kol yürütmesine 5 maddeden oluşan değerlendirme ve talepleri içeren yazıyı gönderdi:

1. TTB’nin İşyeri Hekimleri ile ilgili olarak asgari ücret tarifesi açıklamasını önemli buluyoruz. Bu uygulamanın kazanılmış bir mevzi olduğunu düşünüyor, hekimlerin diğer çalışma alanlarına da yaygınlaştırılmasını arzu ediyoruz. 
2. İşyeri hekimliği asgari ücret tarifesini belirlerken, Bakanlık tarafından düzenlenen ve OSGB’ler tarafından çalışanları daha fazla sömürme yöntemi olarak kullanılan saatlik ücret belirleme yönteminin asla kullanılmaması gerektiğine inanıyoruz. İşçi başına ayırmamız gereken uygun sürelerden hiçbir şekilde geri adım atılmaması gerekir. 
3. Geçtiğimiz günlerde iktidar tarafından-tedavi edici sağlık hizmetlerini öncelediği açık olan- sınırlı, kısmi bir maaş düzenlemesi/iyileştirmesi yapılmıştır. Bu düzenleme sağlık hizmetinin bir “ekip” çalışması olduğunu göz ardı eden, işyerlerinde çalışma barışını kökten olumsuz etkileyecek bir düzenlemedir. ATO İSİH olarak sağlık çalışanlarını bölmeye, tedavi edici hizmetleri önceleyip yurttaşların kısa dönemli “memnuniyetini” sağlamaya kalkışan bu tarz düzenlemeleri bir kazanım olarak değerlendirmediğimizi; “eşit, ulaşılabilir, nitelikli ve ücretsiz” bir sağlık hizmetini ve sağlık hizmetini üreten tüm çalışma arkadaşlarımızın insanca yaşayacak ücretler almasını savunduğumuzu ifade etmek isteriz. 
4. Bugün itibarı ile işyeri hekimlerinin ağırlıklı çoğunluğu, taşeronlaştırılmış bir sistem olan OSGB’ler bünyesinde görev yapmaktadır. OSGB’ler genel olarak işyeri hekimliği hizmetine katkı sağlamayan, hizmetin niteliğini önemsemeyen, doğası gereği kar gayesi ile hareket eden yapılardır. OSGB’ler bu haliyle çalışanların emeğini sömüren, işçi sağlığını tehdit eden oluşumlardır. Buradan hareketle; TTB işyeri hekimliği asgari ücret tarifesini belirlemekten öte, asıl gayemizin hekimlerin bu ücretlere ulaşmasını sağlayacak mücadeleyi örmek olduğunun altını çizmek isteriz.
5. İşçilerin sağlığını korumak ve geliştirmek için sadece işyeri hekimlerinin çabasının yeterli olmayacağı açıktır. İşçilerin sağlıklarını koruyabilmeleri için, sağlığın belirleyenleri olan bileşenlerin insana yakışır düzeye getirilmesi gerekir. Bu bağlamda, ülkemizde işçiler için “asgari ücretin” ilgili sendikaların açıkladığı “yoksulluk sınırının” üzerine ivedilikle çekilmesi gerektiğini düşünüyoruz. 

İşyeri Hekimlerinin Ankara Tabip Odası’na üyelik ve İletişim Çalışmaları

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından TTB’ye gönderilen işyeri hekimlerine ait veriler analiz edilmiştir. Odamızca yapılan analizlerde şu sonuçlara ulaşılmıştır:

• Ankara’da işyeri hekimliği yapan hekim sayısı: 1304
• Ankara’da işyeri hekimliği yapan ve odamıza üye olan hekim sayısı: 760
• Ankara’da işyeri hekimliği yapıp diğer illerdeki odalara üye olan sayısı: 313

1. Komşu illerdeki odalara üye olanlar: 218
2. Komşu olmayan uzak illerdeki odalara üye olanlar: 95

Ankara’da işyeri hekimliği yapmasına rağmen tabip odasına üye olmayan hekimlere, hukuki ve mesleki sorumlulukları hatırlatılarak en kısa zamanda üye olmaları gerektiğini içeren üyeliğe davet mektupları gönderilmiştir. Yine bu hekimlerin çalıştığı OSGB ve kurumsal işyerlerinin İnsan Kaynakları Müdürlüklerine işyeri hekiminin yasal olarak üyelik zorunluluğunu belirten yazı gönderilmiştir.

TTB tarafından belirlenip duyurulan 2022 yılı İşyeri Hekimliği Asgari Ücret tarifesi odamıza üye olan tüm işyeri hekimlerine ve hekimlerin çalıştığı kurumlara gönderilmiştir.

Büyük oranda OSGB’lerde çalışan işyeri hekimleri arasında birliktelik ve dayanışmayı arttırmak için oluşturduğumuz Ankara İşyeri hekimleri Whatsapp gurubunda her gün yeni eklenen işyeri hekimleri ile bilgi paylaşımı ve dayanışmaya devam ediyoruz.

                                                                                                                
Nitelikli bir işçi sağlığı hizmeti nasıl olmalı?

İşçi sağlığı hizmetlerinde devrim olacağı propagandası yapılarak hayata geçirilen 6331 nolu yasa, vaat edilenin aksine işçi sağlığı hizmetlerini niteliksizleştirmiş, işyeri hekiminin emeğini piyasalaştırmış ve tüm işçi sağlığı alanını OSGB denen kiralık işçi bürosu vasfından öte işlevi olmayan yapılara terk etmiştir.

Komisyonumuzda bizim savunmamız gereken işçi sağlığı hizmet modelinin nasıl olması gerektiğinde dair tartışma yürütülmekte; TTB İSİH Kolu’nun geçmiş dönemlerinde hazırlanmış olan İSG hizmet modelleri paylaşılmıştır. Bu sürecin devamı olarak Dr. Selçuk Atalay tarafından “Kamusal İşçi Sağlığı ve ve Güvenliği Hizmet Sunum Modeli Hakkında Notlar” başlığıyla kaleme alınan not TTB İSİH Kolu ile paylaşılmıştır.

Pandemi sürecinde işçi sağlığı 

Bugün, hastanelerde, fabrikalarda, şantiyelerde, tersanelerde, madenlerde, depolarda, marketlerde, tüm işkollarında çalışan, beyaz ve mavi yakalı, memur ya da işçi ayırt etmeksizin tüm işçilerin, emekçilerin kaderi ortaklaşmıştır.

11.03.2020 ile 04.03.2022 tarihleri arasında 552 sağlık çalışanı Covid-19 nedeniyle hayatını kaybetmiştir.

İSİG Meclisi iş cinayetleri raporuna göre 2021 yılında iş cinayetlerinin nedenlerine göre dağılımı şöyle:

Covid-19 nedeniyle 625 işçi; Trafik, Servis Kazası nedeniyle 342 işçi; Ezilme, Göçük nedeniyle 296 işçi; Yüksekten Düşme nedeniyle 254 işçi; Kalp Krizi, Beyin Kanaması nedeniyle 156 işçi; İntihar nedeniyle 98 işçi; Zehirlenme, Boğulma nedeniyle 77 işçi; Elektrik Çarpması nedeniyle 74 işçi; Şiddet nedeniyle 72 işçi; Patlama, Yanma nedeniyle 56 işçi; Nesne Çarpması, Düşmesi nedeniyle 23 işçi; Kesilme, Kopma nedeniyle 22 işçi; Diğer nedenlerden dolayı 75 işçi hayatını kaybetti…

İşyerlerimizdeki uzun mesailerin, alınmayan önlemlerin, yoğunlaşan baskının ve mobbingin, sağlıkta önlenmeyen şiddetin, işçi sağlığı hizmetlerindeki niteliksizleşmenin ve işyeri hekimlerinin emeğinin piyasalaşmasının yasal kılıfı olan 6331 nolu yasanın bizi hastalanmaya ve ölüme sürüklediği çok açıktır. COVID-19 sağlık emekçileri için meslek hastalığı, diğer işkollarındaki işçiler için ise iş kazası olarak tanınmalıdır.

•        İşyerlerinde başta üretim alanları olmak üzere ulaşım, beslenme, barınma gibi tüm alanlarda işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri alınmalıdır.

•        Evden çalışan işçilerin çalışma saatleri düzenlenmeli ve iş için yaptıkları harcamalar karşılanmalıdır.

•        Evden çalışma /uzaktan çalışma yapması istenen işçilerin çalışma saatleri ve çalışma şartları sadece işveren ile işçinin anlaşmasına bırakılmamalı, işçi lehine içtihatlar ile düzenlenmesini sağlayacak mücadele verilmelidir.

•        Göstermelik değil etkin işçi sağlığı ve güvenliği düzenlemeleri çıkarılmalı ve ertelenmeden uygulanmalıdır.

•        İş yerlerindeki risk değerlendirmelerinde işçiler etkin olarak yer almalıdır.

Komisyon toplantılarımıza katılan üyelerimiz:

Dr. Buket Gülhan, Dr. Selçuk Çelik, Dr. Arif Müezzinoğlu, Dr. Atilla Ilıman Dr. Sıtkı Kesedar, Dr. Ercan Yavuz, Dr. Sedat Abbasoğlu, Dr. Onur Erden, Dr. Selçuk Atalay, Dr. Figen Şahbaz, Dr. Nadir Sevinç, Dr. Baran Kılıç, Dr. Vahide Bilir Özban, Dr. Selma Güngör

Odamızın değerli Yönetim Kurulu üyelerine ve başta Yasemin Şahingöz olmak üzere çalışanlarına teşekkür ederiz.

TTB 2017 İşyeri Hekimliği Asgari Sözleşme Ücretleri

Eğitim Toplantısı: Birikimli Travma Hastalıklarında Sağlık Gözetimi Programı-25 Ekim 2016

Ankara Tabip Odası İşçi Sağlığı ve İşyeri Hekimliği Komisyonu’nun katkılarıyla 25 Ekim Salı günü ATO’da eğitim toplantısı gerçekleştirildi. Çok sayıda hekimin katıldığı etkinlik ATO Başkanı Dr. Vedat Bulut’un açış konuşmasıyla başladı.

Komisyon üyesi Dr. Arif Müezzinoğlu ‘Birikimli Travma Hastalıklarında Sağlık Gözetimi Programı’ başlıklı bir sunum yaptı. Çalışma hayatında kas iskelet sistemi sorunlarının önemi, ağırlığı ve bunlardan korunmaya ilişkin bazı yöntemlerin de anlatılmasından sonra yöntemlerden birisi olan Niosh Kaldırma Eşiti’nin verilen bir örnekle aktarılması sağlandı. Diğer yöntemlerin anlatımı bir sonraki toplantıya bırakıldı.

Komisyon Başkanı Dr. Ercan Yavuz her ay çeşitli eğitim toplantıları ya da paneller düzenleyerek üyelerle biraraya gelmek istediklerini ve bundan sonra yapılacak ilk sunumun ‘Mesleki Akciğer Hastalıklarından Korunma’ başlığı altında Prof. Dr. İbrahim Akkurt tarafından gerçekleştirileceğini kaydetti.

“Yüksekte Çalışmada Sağlık Gözetim Programı” Çalıştayı Düzenlendi

Ankara Tabip Odası İşçi sağlığı ve İşyeri Hekimliği Komisyonu tarafından “Yüksekte Çalışmada Sağlık Gözetim Programı” Çalıştayı 03-04 Haziran tarihlerinde Ankara Tabip Odası’nda düzenlendi.

Çalıştay, birinci gün 42, ikinci gün 26 kişinin katılımıyla tamamlandı. Cumartesi günü yapılan oturumlarda, sürecin tıbbi, sosyal yönlerine ilişkin sunumlar yapıldı, değerlendirildi. Pazar günü, katılımcılar iki gruba ayrıldı; birinci grup, işyeri hekimlerine yönelik uygulamada kullanabilecekleri bir Sağlık Gözetim Programı taslağı oluşturdu. İkinci grup ise çalışanlara yönelik Sağlık Gözetim Programının doğru bir biçimde yapılmasının çerçevesini oluşturdu.

Çalıştayda yer alan sunumlar:

Yüksekte Çalışmada Sağlık Gözetimi

Yüksekte Çalışmada Sağlık Gözetim Programı-Nöroloji-a

Yüksekte Çalışmada Sağlık Gözetim Programı-Nöroloji-b

Yüksekte Çalışma ve Göz-a

Yüksekte Çalışma ve Göz-b

Düşme Tehlikesi Taşıyan İşlere KBB Yaklaşımı-a

Düşme Tehlikesi Taşıyan İşlere KBB Yaklaşımı-b

Yüksekte Çalışması İçin Onay Verilecek Çalışanın İç Hastalıkları Açısından Değerlendirilmesi-a

Yüksekte Çalışması İçin Onay Verilecek Çalışanın İç Hastalıkları Açısından Değerlendirilmesi-b

Yüksekten düşme önlemede İGU - İH İşbirliği-a

Yüksekten düşme önlemede İGU - İH İşbirliği-b

Yüksekte Çalışmanın Gözetim Programı Örnekleri

Yüksekte Çalışma Raporu

Yüksekte Çalışma

İşçi sağlığı ve bağımsız değişken

Yüksekte çalışan için işe giriş muayenesi formunu indirmek için tıklayınız.

ATO'da “İşyeri Hekimleri Buluşması-İşyeri Hekimliğinde Son Gelişmeler” konulu toplantı düzenlendi

İşçi Sağlığı ve İşyeri Hekimliği Komisyonu’nun katkılarıyla 24 Ekim Salı günü Ankara Tabip Odası’nda “İşyeri Hekimleri Buluşması-İşyeri Hekimliğinde Son Gelişmeler” konulu toplantı düzenlendi. 

Dr. Figen Şahpaz’ın “E-Reçete Uygulaması” ile ilgili genel bir değerlendirme yaptığı konuşmanın ardından Komisyon Başkanı Dr. Ercan Yavuz tarafından “Türkiye’de Neoliberal Devletin Oluşumu ve İşyeri Hekimliğinde Yansıması” konulu bir sunum yapıldı. 

Sunumların sonrasında işyeri hekimleriyle güncel gelişmeler değerlendirilerek çözüm önerileri sunuldu. 

Çok sayıda hekimin katıldığı etkinliğin sonunda Komisyon buluşmalarının her Çarşamba günü saat 18.30-20.00 saatleri arasında Ankara Tabip Odası’nda yapıldığı belirtilerek toplantılara katılım çağrısı yapıldı. 

E-Reçete ile ilgili sunumu indirmek için tıklayınız.

Türkiye’de Neoliberal Devletin Oluşumu ve İşyeri Hekimliğine Yansıması sunumunu indirmek için tıklayınız.

İşçi Sağlığı ve İşyeri Hekimliği Komisyonu 2016-2018 dönemi faaliyet raporu

 
Komisyonumuz 2016-2018 dönemi işçi sağlığı ve işyeri hekimliği etkinliklerini kendi paradigmasına uygun
bir tarzda, sınıf ve meslek diyalektiği içerisinde ve bu bağlamda “işyeri hekimliği” ile “işçi sağlığı”nı birbirine
hiyerarşi kuran bir tarzdan uzak, birbirini besleyen bir anlayışa uygun olarak yürütmüştür.
Komisyonumuz yaz dönemini işçi sağlığı, meslek hastalıkları, toplam kalite, risk degerlendirmesi vb konu
başlıklarını okuma ve komisyon içi anlatılar ile geçirdi.
Ankara Tabip Odası Yönetim Kurulu’na Mamak Ege Mahallesi sakinlerinin bir başvurusu üzerine mahalledeki
taş ocaklarının çıkardıgı tozlardan ciddi solunum sistemi hastalıklarında artma oldugu şikayeti ile birlikte saha
araştırmaları istemi üzerine ATO YK ile birlikte süreç takip edildi ve edilmektedir.
2016–2018 döneminde her Çarşamba komisyon toplantıları yapılmaktadır.
Komisyonumuz aşağıdaki etkinlikleri gerçekleştirmiştir.
• Doç. Dr. Mustafa Kemel Çoşkun, “Cumhuriyet dönemi sosyal katmanlar ve devletin dönüşümü”
• Dr. Celal Emiroğlu, Prof. Dr. İbrahim Akkurt, “Engin Tonguç Anısına Meslek Hastalıkları ve İşçi Sağlığı”
• Dr. Celal Emiroğlu, “Çalışma Ortamında Gürültü Riski ve İşitme Sağlığı”
• Arif Müezzinoğlu, “Birikimli Travma Hastalıklarında Sağlık Gözetimi, Kas İskelet Sistem Hastalıklarında
NIOSH Yöntemi”
• Prof. Dr. İbrahim Akkurt “İşyeri Hekimleri Akciğer Filmini Nasıl Değerlendirmelidir?”
• Prof. Dr. İbrahim Akkurt “İşyeri Hekimliğinde Solunum Fonksiyon Testi Nasıl Değerlendirilmelidir?”
• Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin Maltepe Havagazı Fabrikasının yıkımı ve ASBEST tehlikesine karşı,
ATO YK ile basın açıklaması
• Dr. Ercan Yavuz, TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Ankara Şubesi’nin düzenlediği Asbet konulu panelde
konuşmacı olmuştur.

“Yüksekte Çalışmada Sağlık Gözetim Programı” başlığıyla 03-04 Haziran 2017 günlerinde bir Çalıştay dü-
zenlendi. İki gün olarak planladığımız Çalıştay’ın sonucunda, ilk olarak işyeri hekimlerine yönelik “Yüksekte
çalışmada sağlık gözetim programı” oluşturuldu. İkinci olarak, Yüksekte çalışan işçilerin kendileriyle ilişkili
olarak ‘sağlık ve güvenliklerinin korunması için ne yapılmalıdır’ sorularına cevap bulabilecekleri bir program
birlikte oluşturuldu.

24 Ekim 2017’de “İşyeri Hekimleri Buluşması-İşyeri Hekimliğinde Son Gelişmeler” konulu toplantı düzenlendi.
Dr. Figen Şahpaz’ın “E-Reçete Uygulaması” ile ilgili genel bir değerlendirme yaptığı konuşmanın ardından Dr.
Ercan Yavuz tarafından “Türkiye’de Neoliberal Devletin Oluşumu ve İşyeri Hekimliğinde Yansıması” konulu
bir sunum yapıldı.
14 Mart Tıp Haftası kapsamında 11 Mart 2018’de “Çalışma Yaşamı ve İşçi Sağlığı, İSİG’de Son Gelişmeler”
başlıklı bir panel düzenlendi.

Çalışma yaşamında son dönemde neler oluyor, iş cinayetleri neden artarak sürüyor, meslek hastalıklarının
tespiti neden istikrarlı bir biçimde azalmaya devam ediyor? Bu sorunların çözümünü hedefleyerek 5 yıl önce
yasalaşan 6331 sayılı iş yasasının sonuçları nedir, alandaki etkileri neler olmuştur? Moderatörlüğünü ATO
İşçi Sağlığı ve İşyeri Hekimliği Komisyonu’ndan Dr. Ercan Yavuz’un üstlendiği panelde İstanbul İşçi Sağlığı
Meclisi’nden Murat Çakır, Maden Mühendisi Can Doğan ve işyeri hekimi Arif Müezzinoğlu farklı açılardan bu
sorulara cevap verdiler.

Komisyonun devam eden çalışmaları:
– İstanbul üçüncü hava limanı işçi ölümü gerçekler, söylentiler
– Çağrı merkezlerinde çalışanlar ve tehlike sınıflaması yuvarlak masa
– 6331 Sayılı İSG Kanununun beş yılının değerlendirilmesi
Komisyon toplantımıza katılanlar;
Arif Müezzinoğlu, Figen Şahpaz, Köksal Aydın, Mehmet Çakmak, Celal Özer Emiroğlu, Ercan Yavuz, Aliye
Işılak, Levent Koşar, Nadir Sevinç, Sedat Abbasoğlu, Sıtkı Kesedar.

“Birinci Basamakta ve İş Yeri Hekimliği Uygulamalarında Akciğer Radyolojisi Değerlendirmesi” sunumu gerçekleştirildi

Ankara Tabip Odası’nda Prof. Dr. İbrahim Akkurt tarafından “Birinci Basamakta ve İş Yeri Hekimliği Uygulamalarında Akciğer Radyolojisi Değerlendirmesi” konulu sunum gerçekleştirildi. 26 Mart 2019 Salı günü düzenlenen etkinliğe Ankara Tabip Odası üyesi hekimler yoğun ilgi ve aktif katılım gösterdi.

Prof. Akkurt Akciğer grafisi çekilme endikasyonları, teknikleri ve değerlendirme yöntemlerini anlatarak çeşitli grafi örnekleri ile açıklamalarda bulundu. ATO’da, Sunum bitiminde soruları yanıtlayan Prof. Akkurt yoğun ilgi karşısında sunumun tekrarına dair de söz verdi.

“Birinci Basamakta ve İş Yeri Hekimliği Uygulamalarında Akciğer Radyolojisi Değerlendirmesi” sunumu için tıklayınız.

“Birinci Basamakta Pnömokonyoz Yapıcı İşlerde “ILO İlkelerine göre” Radyolojik İzlemin Temelleri” sunumu yapıldı

Prof. Dr. İbrahim Akkurt’un  konuşmacı olduğu “Birinci Basamakta Pnömokonyoz Yapıcı İşlerde “ILO İlkelerine göre” Radyolojik İzlemin Temelleri” başlıklı sunum, 09 Mayıs 2019 Perşembe günü  Ankara Tabip Odası toplantı salonunda gerçekleştirildi.

Sunuma çoğu işyeri hekimi olan birinci basamakta çalışan hekimler katıldı. Dr. Akkurt’un, sertifika eğitiminin kavramları ve izlem sürecinde yaşanan aksaklıklara ilişkin değerlendirmede bulunulduğu sunum katılımcıların soru ve katkılarıyla tamamlandı.  

Yaklaşık 2 saat süren eğitimin sonunda eğitime önümüzdeki dönem, izlemde kullanılan grafilerin doğru okunması, karşılaştırılması ve değerlendirilmesi biçiminde pratik etkinliklerle devam edilmesine karar verildi.

 Sunumu İndirmek için tıklayınız⇒

Sömürü Gerçek ama Adı İşçi Değil, “Stajyer” !

19.07.2019

“Stajyer” olarak çalıştığı gemide yaşanan iş cinayeti sonucunda aramızdan ayrılan Piri Reis Üniversitesi Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği birinci sınıf öğrencisi 19 yaşındaki Mustafa Koç, iş cinayetinde yaşamını yitiren on binlerce işçiden bir tanesi...

Normal koşullarda, gemilerde stajyerlerin temizlemesinin yasak olduğu 20 metre derinliğinde, 1 metre açıklığında ve ortalama 50 derece sıcaklıktaki tankı, birinci zabitin zorlaması sonucu 18 gün boyunca temizlemek zorunda kalan, Koç günde 20 saat çalıştırıldığı basına yansıyan haberler arasındaydı.

Henüz “stajyer” bir işçinin bu koşullarda çalıştırılması kaçınılmaz olarak iş cinayeti ile sonuçlandı. İhmaller ve tedbirsizlikler zinciri bununla da sınırlı kalmadı. Koç’un rahatsızlandıktan sonra kamarada değil, havalandırma sistemi bozuk olan revirde 45 derece sıcaklıkta uyumak zorunda bırakılması daha sonra ortaya çıktı.

“Stajyer” işçi Mustafa Koç’un iş cinayeti bu açıdan sömürü odaklı büyüme stratejilerinin çok acı bir ifadesidir. Söz konusu iş cinayeti gözleri ister istemez “stajyerlik” olarak makyajlanan çalıştırma biçimine çevirmektedir.

Çocuk işçiliğinin verilerde gizlendiği alanlardan birisi “stajyer”liktir. Stajyerlik, “mesleki eğitim” teriminin arkasında çocuk emeğini sömüren yaygın çalıştırma biçimlerinden birisidir. Stajyerlik yapan çocuk işçilerin pek çoğu işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerinin alınmadığı işyerlerinde ve sosyal güvenlik mekanizmalarının koruması olmadan çalışmaya mecbur bırakılmaktadır.

Stajyer işçilerin kullanılmasını yaygınlaştıran en önemli faktör, “beceri eğitimi” adıyla sömürülen çocuk işçilerin, stajyerlik sigortaları ile asgari ücretin üçte biri olan maaşlarının büyük bir bölümü devlet bütçesinden karşılanmasıdır. Ne var ki, meslek ve teknik liselerden fabrikalara staj için gelen öğrencilere mevzuatta belirtildiği üzere “beceri kazandıracak eğitim” verilmediği gibi, yetişkin işçilerin yaptığı işlere yapmaya zorlanmakta, çoğu zaman angaryaya maruz bırakılmaktadır.

“Beceri eğitimi” adı altında çalıştırılan öğrencilere, iş kazası ve meslek hastalığı sigortası yapılmakta ancak çalışma karşılığı sosyal güvenlik sigortası yapılmamaktadır. Stajyerliği düzenleyen “Mesleki Eğitim Kanunu” ilk onaylandığında 50 ve daha çok işçi çalıştıran işletmelerde yüzde 5’inden az, yüzde 10’undan çok olmamak kaydıyla sınırlandırılan beceri eğitimleri daha sonra yapılan düzenlemelerle işçi sayısının en az 10 olduğu işyerlerine kadar indirilmiştir. Stajyer sayısındaki üst sınır ve işyerindeki personel sayısının yüzde 10 sınırı da kaldırılmış, 10 işçinin çalıştığı bir işyerinde en fazla bir öğrenci beceri eğitimi alabilecek iken, söz konusu düzenleme ile bu işyerinde beceri eğitimine katılabilecek öğrenci sayısında herhangi bir sınırlama yapılmamıştır. Böylelikle daha az işçi çalıştıran işyerlerinin çırak ya da stajyer çalıştırılmasına izin verilmiştir; bu da çocuk emeğinin yasal kılıflar ve politik makyajlarla sömürülmesinin önünün açılması anlamına gelmektedir.

İşverenlere, çırak ve stajyer çalıştırmaya dönük teşvikler çocuk işgücünü, iş kazalarının ve iş cinayetlerinin en fazla yaşandığı küçük işletmelere itmiştir. Orta ve küçük işletmelerin genel denetimler ve iş sağlığı ve iş güvenliği denetimlerinde en az denetlenen yerler olması da çocuk işçilere yönelik sömürüyü yoğunlaştırmış ve kuralsız ve esnek çalışmayı arttırmıştır.

Ankara İSİG Meclisi tarafından hazırlanan “Türkiye'de Çocuk İşçiliği ve Çocuk İş Cinayetleri Raporu”nda da belirtildiği üzere 2017 yılında dönemin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Müezzinoğlu, “istihdam seferberliği” kapsamında 1 milyonun üzerinde yeni istihdam yaratıldığını açıklamasına karşılık SGK verileri incelendiğinde yaratılan yeni istihdamın kalıcı ve güvenceli istihdam olmadığını, işverenler tarafından ucuz emek deposu olarak görülen ve çocuk işçiliğinin bir başka boyutu olan çırak, stajyer ve kursiyerler olduğunu ortaya çıkmaktadır. SGK verilerine göre Mart 2016’da 393 bin olan çırak, stajyer ve kursiyer sayısı, Mart 2018’de 1 milyon 538 bine yükselmiştir.

Çocuk işçiliğinin ve çocuk iş cinayetlerinin önlenememesinin temel nedenlerinden birisi cezasızlık yani asli ve tali sorumluların yargılanmamasıdır. Hukuki bağlamda cezasızlık; faillerin cezalandırılmaması, bu ihlalle maruz kalanların zararlarının giderilmemesi ve bir daha benzer olayların/ihlallerin yaşanmaması için herhangi bir önlemin alınmaması olarak tanımlanır.

Çocukların çalıştırılması ve özellikle yaşanan iş kazası/cinayetlerinde de cezasızlık oldukça yaygın görülmektedir. Bu da hem çocuk işçiliğinin hem de çocuk iş cinayetlerinin ortadan kalkmasının önünde engel oluşturur.

Çocuk işçiliği ve çocuk iş cinayetlerinde görülen cezasızlığın sebebi;

- yapılan soruşturmaların eksik ve özensiz olması, 

- yargılama sırasında yapılan eksiklikler, 

- yargı organlarının suçun vasfına ve ceza tayinine ilişkin yanlış değerlendirmeleri, 

- yaşamını yitiren, zarar gören çocukların ailelerinin işveren ile anlaşma yoluna giderek şikayetlerinden vazgeçmeleri, 

- yanlış değerlendirmelerle karar veren yerel mahkeme kararlarının ilgili savcılıklarca veya ailelerce temyiz edilerek üst mahkemeye taşınmaması şeklinde gözlenmektedir.

TÜM ÇALIŞANLAR İÇİN CAN GÜVENLİĞİ İSTİYORUZ!

Ankara Tabip Odası

İşçi Sağlığı ve İşyeri Hekimliği Komisyonu

Uzm. Dr. Eylem Şahin Doğdu'nun konuşmacı olduğu "MESLEKİ DERMATOZLAR" panelini izlemek için: https://www.youtube.com/watch?v=bWwRtmgysCw

Prof. Dr. Mehmet Zencir ve Tuncay Gökçen konuşmacı olduğu "PANDEMİ ve İŞÇİ SAĞLIĞI" panelini izlemek için: https://www.youtube.com/watch?v=KicEiIupQXo

Prof. Dr. Özlem Kurt Azap'ın konuşmacı olduğu "İŞYERLERİNDE COVID-19 İZLEMİ" panelini izlemek için: https://www.youtube.com/watch?v=NIDuWQyGAHs&t=1719s