Ankara Tabip Odası Sağlık Politikaları Komisyonu’nun düzenlediği “Sağlıkta emek Sömürüsü/ Şehir Hastaneleri ve Yalın Üretim” başlıklı panel 13 Ekim 2018 Cumartesi günü TTB toplantı salonunda düzenlendi.
TTB, ATO ve SES’ten katılımcıların olduğu panele, panelistlerden Dr. Mehmet Zencir mazeret ileterek katılamadı. Dr. Coşkun Canıvar “Yalın Sağlık ve Sağlık Emek Süreci” sunumunu yaptı. Konuyla ilgili daha önce “Sağlık hizmetlerinin metalaşması ve yalın sağlık” (1) adlı sekiz yazı dizisini de yazmış olan Dr. Coşkun Canıvar’ın sunumunun satır başları şu şekildeydi:
Emek süreci fordist-taylorist üretimden yalın(toyotist) sürece doğru dönüşüm yaşamıştır. Bu dönüşümün kendisi bizzat sağlık emek sürecine uygulanmak istenmektedir. Yalın üretimin temel ilkelerinden biri değer yaratmayan ölü zamanın yok edilmesidir. Sağlık emek sürecinde değişim değeri yaratmayan anamnez alma, fizik muayene yapma gibi süreçler giderek daha çok azaltılırken hastalardan daha fazla tetkik istenmektedir.
Sağlık hizmetinin üretildiği an ile tüketildiği an aynıdır. Bu yüzden çalışanların direnci sağlıkta yapılacak dönüşümün boyutunu belirlemektedir. Yapılan araştırmalarda yalın üretim yöntemlerinin hastanelerde uygulanmasına yönelik en büyük direnç hekimlerden gelmektedir. Bu yüzden hekimlerin bu dönüşüm sürecine razı edilmesi gerekmektedir. Bu rıza “finansal ödüllendirme” ile yani “performansa dayalı ödeme” ile gerçekleşmektedir.
Daha kısa sürede daha fazla hasta bakma baskısı veya eğilimi sağlık hizmetinin doğasını değiştirmektedir. Bu yolla kışkırtılmış sağlık talebi bizzat hekimler tarafından yaratılmaktadır.
Şehir hastanelerinin eleştirisine başlarken, eleştirimizin vurgusunu nereye yapacağız? Şehir hastanelerinin bir rant aktarımı projesi olduğuna mı? Yoksa sağlık emek sürecindeki dönüşümün yeni bir aşaması olduğuna mı?
Sermayenin tek bir birikim kaynağı vardır. O da karşılığı ödenmemiş emektir. Sağlıktaki piyasacı dönüşümü eleştirirken öncelik sağlıkta dönüşümün siyasasına verilmekte ve sağlık emek sürecindeki değişimler ise bu politikaların sonucu olarak görülmektedir. Oysa durum bunun tam tersidir. Eleştiride önceliğin yanlış yere verilmesi sağlıkta dönüşüme karşı verilen mücadeleyi de olumsuz etkilemektedir.
Dr. Coşkun Canıvar’ın sunumu hakkında daha geniş bilgi almak isteyenler yazı dizisini bu adresten okuyabilirler: http://atasoyersaglikpolitikaokulu.org/saglik-hizmetlerinin-metalasmasi-ve-yalin-saglik-coskun-canivar/
