Bir hak arama biçimi olarak karşımıza çıkabilen açlık grevlerinde hekim sorumluluğu, taleplerden ve yapanlardan bağımsız olarak sağlığın ve yaşamın korunmasıdır. Bugün Türkiye genelinde aralarında Sincan Kadın Kapalı Ceza İnfaz Kurumunun da bulunduğu pek çok cezaevinde devam etmekte olan süresiz ve dönüşümsüz açlık grevlerinde kalıcı sağlık sorunları gelişebilmesi ve can kaybı açısından geri dönüşümsüz sürelere yaklaşıldığına tanık olmaktayız.

Bilindiği üzere açlık grevlerinde hekimlerin uymakla yükümlü olduğu tıbbi ve etik kurallar birden fazla ulusal ve uluslararası anlaşma ve yönetmelikle açıkça kayıt altına alınmıştır. (BM Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi (1976 ) M. 10/1, Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi M.6, Avrupa Konseyi İşkenceyi Önleme Komitesi Cezaevlerinde Sağlık Hizmetleri Raporu (1993) M. 45-46-47, Dünya Hekimler Birliği Tokyo Bildirgesi M. 4-5 , Dünya Hekimler Birliği Malta Bildirgesi (1991), Dünya Hekimler Birliği Hasta Hakları Bildirgesi (1987) , 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun M.70, Hekimlik Meslek Etiği Kuralları M.21-26-36, T.C Sağlık Bakanlığı Hasta Hakları Yönetmeliği (1999) M.22-25, Avrupa Konseyi İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi M. 5-9 )

Açlık grevcisi zihinsel olarak ehliyetli, açlık grevine kendi iradesiyle karar vermiş, bu nedenle belirli bir zaman için yiyecek ve/veya sıvı almayı reddeden kişidir. Açlık grevi sırasında her türlü tıbbi girişim açısından kişiyi bilgilendirmek ve girişimi onaylama ya da reddetme hakkını kullanmasını sağlamak hekimin etik ve yasal açıdan temel sorumluluklarındandır. Açlık grevi bir intihar biçimi değildir. Bir protesto biçimidir.

Açlık grevinde hekim mümkünse kişinin ayrıntılı tıbbi öyküsünü alır, tam fizik muayenesini yapar. Beslenmeyi reddetmenin olası sağlık sonuçları ayrıntılı olarak anlatılır, açlık grevindeki kişiyi her gün kontrol eder. Tıbbi takip formunu doldurur. Bu formda tıbbi bilgiler dışında hastanın kendi yazısıyla greve devam edip etmeme isteği ve bilinç kaybı durumunda tedavi kabul edip etmeme isteği mutlaka yer almalıdır. Bütün bu gelişmeler hekim tarafından kaydedilir ve gizliliğinden hekim sorumludur.

Açlık grevi yapan kişi baskı altında tutulabileceği ortamlardan korunmalıdır.

Açlık grevinde bulunanlara sağlıklı yaşam alanı, içme suyu, tuz şeker ve eksikliğinde kısa sürede kalıcı nörolojik sekele neden olabilen B1 vitamini (Thiamin) desteği sağlanmalıdır.

Eğer açlık grevindeki kişi, başka bir hekimin de görüşünü isterse ya da ikinci bir hekimin tedavisini sürdürmesini arzu ederse, bu sağlanmak zorundadır.

Hastanın ailesini bilgilendirmek hekimin sorumluluğundadır. Ailenin bilgilendirilmemesi ancak açlık grevcisinin talebiyle olur.

Açlık grevlerinde hekim tutumu her türlü yönetsel zorlamalara karşı evrensel etik ve mesleki değerlere sahip çıkmak şeklinde olmalıdır.

Açlık grevini sonlandırmış hastaların tedavilerini yapan/yapacak hekimlerimiz için, aşağıda linkleri bulunan “Açlık Grevi Sonlandırma Tedavisi Önerileri Basit Algoritma” ve “Açlık Grevi Yapmış Hastada Tedavi Yaklaşım Protokolü” yol gösterici olacaktır. Ayrıca açlık grevlerinde klinik, etik yaklaşım ve hukuksal boyutlar konusunda yol gösterici olabilecek “Açlık Grevleri ve Hekimler” ve “İstanbul Protokolü” kitapçıkları linkleri de aşağıda iletilmiştir.

Ankara Tabip Odası olarak açlık grevleri karşısında etik ve mesleki kurallar çerçevesinde tutum alacağımızı, bu konuda yetkililerin telafisi mümkün olmayan sağlık sorunlarına ve henüz ölümlere yol açmadan, açlık grevinde bulunanların hayati tehlikelerini önleyici çözümler getirmesini talep ettiğimizi basına ve kamuoyuna bildiririz.

Açlık Grevi Sonlandırma Tedavisi Önerileri Basit Algoritma:

http://www.ttb.org.tr/images/stories/file/agrev/algoritma.doc

Açlık Grevi Yapmış Hastada Tedavi Yaklaşım Protokolü: https://www.ttb.org.tr/kutuphane/tedaviyaklasim.pdf

Açlık Grevleri ve Hekimler: http://www.ttb.org.tr/kutuphane/aclikgrevhek.pdf

İstanbul Protokolü: